poniedziałek, 3 czerwca 2019

Rodzina Pilcerów

Kolejny raz tzn. po publikacji dotyczącej Szczęsnego Zaremby chcę przypomnieć inną postać i rodzinę tarnowianina Juliusza Benedykta Pilcera. Jego nagrobek znajduje się w tzw. Kwaterze Zasłużonych na Starym Cmentarzu. Ma zostać odnowiony z funduszy zebranych podczas dorocznej kwesty w dniach 1-2 listopada przez Komitet Opieki nad Starym Cmentarzem.
Rodzina Pilcerów przeprowadziła się do Tarnowa z Pilzna. Urodzony tam Herman Pilcer (13.01.1861 - zmarły 11.02.1934 w Tarnowie) był lekarzem, po studiach na UJ, od 1893 r. sekundariuszem w Szpitalu Powszechnym. W roku 1900 został miejskim radnym a w 1903 zastępcą naczelnego lekarza miasta. Był ojcem Juliusza Benedykta urodzonego 24.03.1892 r. i jego siostry Marii Pilcer, zamężnej Reiss. Do roku 1914 Herman Pilcer wchodził w skład Zarządu Gminy Żydowskiej jako członek i prezes Stowarzyszenia Kupieckiego Wzajemnej Pomocy. W okresie I wojny światowej w armii austro-węgierskiej służył jako komendant wojskowych szpitali kolejno: w Szczucinie (1914), Bohuminie (1915-16) i w Nowym Sączu (1916-18).
W 1924 r. Herman Pilcer mianowany został naczelnym lekarzem Tarnowa; odznaczony został orderem Dziesięciolecia Niepodległości RP. Jego grób znajduje się na cmentarzu żydowskim w Tarnowie. Krótki biogram Hermana Pilcera opracował dr Leszek Hońdo. Jest on opublikowany w Encyklopedii Tarnowa.
Syn Juliusz Benedykt służył w Legionach i po wojnie osiągnął stopień kapitana Wojska Polskiego. Zmarł 15.01.1929 r. i został pochowany na Starym Cmentarzu w Tarnowie. Siostra Juliusza Benedykta, Maria mieszkała w Tarnowie przy ul. Konarskiego 16, zmarła w Tarnowie 02.09.1965 r. i
została pochowana zgodnie ze swoją wolą obok brata w Kwaterze Zasłużonych na Starym Cmentarzu w Tarnowie. Nagrobek Pilcerów wymieniony jest w Przewodniku po Starym Cmentarzu autorstwa Antoniego Sypka, opublikowanym w 1999 r. i na stronach internetowych:
http://www.miejscapamiecinarodowej.pl/index.php/tarnow/762-tarnow-kwatera-zasluzonych oraz
http://www.tgn.diecezja.tarnow.pl/archiwum/171099/art5.htm .
Prawdopodobnie z tej rodziny pochodziła też Dora Pilcer Kłuszyńska (ur. 01.01.1874 w Tarnowie-22.11.1952 w Warszawie), c. Ignacego i Barbary, ukończyła szkołę wydziałową w Tarnowie, była też wolna słuchaczką ekonomii na Uniwersytecie w Wiedniu w latach 1893-1895, w 1896 r. poślubiła lekarza i działacza PPSD i PPS Henryka Kłuszyńskiego. Wstąpiła do PPSD, organizowała koła kobiece i została członkiem Obwodowego Komitetu Agitacyjnego; red. „Głosu Kobiet”, współpracowniczka „Prawa Ludu”, „Przedświtu” i „Gazety Robotniczej”. W 1910 delegatka na II Międzynarodową Konferencję Kobiet Socjalistek w Kopenhadze, potem w Międzynarodowym Sekretariacie Kobiecym. Od 1911 kolejno czł. Zarządu, Komitetu Wykonawczego, a w 1914-19 przewodnicząca Centralnego Wydziału Kobiet PPSD. W czasie I wojny światowej od 1915 działała w Lidze Kobiet Galicji i Śląska, wspomagając LP. Broniła polskości Śląska Cieszyńskiego, a w latach 1918–1920 była członkiem Rady Narodowej Księstwa Śląska Cieszyńskiego. 23 stycznia 1919 brała udział w obronie dworca w Boguminie przed nacierającymi wojskami czechosłowackimi.
Od X 1918 do lata 1920 jako czł. Rady Narodowej Ks. Cieszyńskiego zabiegała o przyłączenie Śląska Cieszyńskiego do Polski. Od 1919 w PPS: czł. RN (do 1939), CKW (od 1928 do 1937),
Łódzkiego OKR PPS (do 1927, przewodnicząca Wydz. Wychowania Dziecka), przewodn. Centralnego Wydz. Kobiecego (do 1921 i 1928-39); red. „Zawodowej Opieki Społecznej”. W 1921 odbyła kilkumiesięczną podróż agitacyjną po skupiskach polonijnych w USA. Delegatka PPS na Kongres Międzynarodówki Socjalistycznej w Hamburgu (1923) i Marsylii (1925). Od 1928 przedstawicielka PPS w II Międzynarodówce. W 1921-23 czł. Rady Miejskiej w Łodzi. Od 1921 czł. ZG Towarzystwa Przyjaciół Dzieci (w l. 30. z-ca przewodn. ZG), 1923-39 czł. ZG TUR (przewodn. warszawskiego oddziału) i wieloletnia czł. honorowa ZG TUR we Francji. Działaczka Ligi Obrony Praw Człowieka i Obywatela, Robotniczego Tow. Służby Społecznej. Od 1927 mieszkała w Warszawie. Propagatorka świadomego macierzyństwa i leczenia alkoholizmu. Działała w założonej przez Tadeusza Żeleńskiego Poradni Świadomego Macierzyństwa wraz z dr Justyną Budzińską-Tylicką oraz dr. Hermanem (Henrykiem) Rubinrautem.
Została senatorką II RP I kadencji (1922-1927), II kadencji (1928-1930) i III kadencji (1930-1935). Działała w klubie ZPPS, w komisjach: gospodarstwa społecznego, skarbowo-budżetowej; w III kadencji w komisjach: gospodarstwa społecznego, skarbowo-budżetowej. W 1922 mandat zdobyła jako zastępca posła na liście nr 2 (PPS) w woj. warszawskim po śmierci poprzednika Franciszka Ksawerego Praussa; w 1928 zdobyła mandat z listy nr 2 (PPS) w woj. warszawskim; w wyborach w 1928 kandydowała do Senatu także z listy państwowej; w 1930 z listy nr 7 (Centrolew) w woj. warszawskim.
W I kadencji zastępca posła na liście państwowej nr 2 (PPS) do Sejmu, a w II kadencji równocześnie zastępca posła na liście nr 2 (PPS) do Sejmu w okręgu wyb. nr 11 (Łowicz). W wyborach w 1928 kandydowała do Senatu także z listy państwowej.
W czasie II wojny światowej do 1942 mieszkała w Warszawie, korzystała z opieki księcia Zdzisława Lubomirskiego, następnie w okolicach Grójca, gdzie uczestniczyła w tajnym nauczaniu. Po powstaniu warszawskim przeniosła się do Krakowa; czł. konspiracyjnego CKW PPS-WRN. Po wojnie we IX 1945 współtworzyła Polską Partię Socjal-Demokratyczną, która nie została zalegalizowana. Od III 1946 czł. tzw. odrodzonej PPS, red. „Robotnika” i „Przeglądu Socjalistycznego”; od XII 1947 honorowa przewodnicząca Rady Kobiet PPS. Uczestniczka kongresu zjednoczeniowego PPR i PPS w XII 1948, następnie czł. KC PZPR. Poseł do Sejmu Ust. RP z okręgu gnieźnieńskiego, następnie wybrana do Sejmu I kadencji (X 1952) w okręgu wyb. nr 2 (Pruszków) jednak nie złożyła ślubowania, zmarła dwa dni po rozpoczęciu kadencji.
Trzeba uzupełnić biografię Dory Pilcer-Kłuszyńskiej o bardzo ważny fragment. Tak ważny, że został odnotowany- jako w ogóle jedyna informacja identyfikująca - na powązkowskim pomniku nagrobnym tej arcyciekawej postaci pisze Piotr Dziża. Napis tam głosi bowiem: "Dorota Kłuszyńska,
Prezes TPD". Pani Dorota zbudowała po II wojnie działalność tej organizacji i poświęciła jej ostatnie lata życia. Jak wspominali jej współpracownicy, członkostwo w PZPR i "układy" z partyjną wierchuszką wykorzystywała przede wszystkim dla rozwoju TPD (domy dziecka, żłobki, kuchnie dla dzieci, domy pomocy środowiskowej itd.) przy ograniczeniu skutków stalinowskiej ideologizacji.

Zbigniew Mirosławski